Czym jest dysonans poznawczy?

Ludzki mózg działa czasem według określonych schematów. Poznanie ich działania może nam pomóc lepiej zrozumieć nasze zachowanie.

Dysonans poznawczy jest stanem napięcia wywołanym przez dwa sprzeczne elementy poznawcze. Dzieje się tak dlatego, że jako ludzie nie akceptujemy bez sensu i nieracjonalności. Gdy dochodzi do zgrzytu między naszymi myślami, ideami czy czynami, a rzeczywistością, odczuwamy silny dyskomfort. Nic więc dziwnego, że nasz mózg dąży do zniwelowania tego stanu.

Jak neutralizujemy dysonans poznawczy?

Pierwszym odruchem obronnym będzie racjonalizacja sytuacyjna. Przykładowo na imprezie w klubie obgadujemy swoją dobrą koleżankę, a rano budzimy się z dysonansem poznawczym. Nasze zachowanie poprzedniego wieczoru jest sprzeczne z myśleniem o sobie, jako o osobie szanującej swoich znajomych. Zaczynamy szukać powodu, dlaczego tak się stało. Możemy stwierdzić, że wypiliśmy za dużo i nie kontrolowaliśmy się. Znaleźliśmy więc taki czynnik zewnętrzny, który racjonalizuje nasze zachowanie. Co jednak w wypadku, kiedy go nie ma?

Wtedy zaczynamy szukać wyjaśnienia wewnętrznego. Oznacza to, że możemy zmienić nasze poglądy w taki sposób, aby niwelowały dysonans poznawczy. Nie oznacza to od razu, że będziemy pochwalać obgadywanie znajomych, ale możemy być bardziej skłonni do akceptacji takich zachowań. Dla umiejętnych manipulatorów jest to dobre narzędzie do osiągnięcia swoich celów, dlatego warto zrozumieć te mechanizmy.